Acht kilometer archieven van het Rijksarchief zitten momenteel in het Geraard De Duivelsteen in Gent, terwijl in Beveren nog eens zo’n negentien kilometer aan documenten staat gearchiveerd. Op 8 december ging het Rijksarchief in het Duivelsteen dicht, omdat men zich opmaakt voor de verhuis naar het splinternieuwe gebouw in de Bagattenstraat. Een perfecte gelegenheid voor Gentcement om het gebouw al eens te gaan bezoeken.
Het nieuwe gebouw werd ontworpen door Robbrecht en Daem architecten, samen met Arch & Teco, en bevindt zich in de Bagattenstraat. Het architectenbureau Robbrecht en Daem architecten heeft intussen heel wat expertise opgebouwd als het op dergelijke projecten aankomt doordat zij ook zijn betrokken bij de renovatie van ons aller Boekentoren en meewerkten aan het Felixpakhuis en het archief van de Stad Antwerpen.
De werken startten in het voorjaar van 2012. Er werd begonnen met het gieten van een waterdichte betonnen kuip tot ±13 meter onder het straatniveau. Dat was gezien de locatie en onder andere de hoge grondwaterstand geen evidentie voor het bouwbedrijf Interbuild. Men moest uiteraard ook de nodige aandacht besteden aan de klimatisatie van het gebouw, want het opslaan van papier vraagt een stabiele luchtvochtigheid.
Het gebouw werd qua hoogte ingepast in het straatbeeld van de Bagattenstraat en het achterliggende bouwblok. Op de hoek is het drie verdiepingen hoog, terwijl het verder naar achteren een pak lager wordt. De gevel is op straatniveau grotendeels uitgevoerd in glas. De hogere verdiepen hebben geen grote raamopeningen (dat zou vreemd zijn voor een archief) en werden uitgevoerd in een wit-geglazuurde baksteen. In de blinde gevel werden betonnen tabletten geplaatst, deze breken de vlakte en roepen het gevoel van raamopeningen op.
Onder de “tabletten” die men in de gevels kan zien zitten, zit een accentverlichting zoals u op de foto’s kan zien, deze mag omwille van klachten van een buurtbewoner echter niet meer aangestoken worden, u zal het dus met deze foto’s moeten doen. Wij vragen ons wel af om welke klachten dit zou gaan en om welke reden niet voor een gulden middenweg werd gekozen. De verlichting op halve sterkte laten branden, ze samen met de stadsverlichting laten uitgaan,…
Aan de achterzijde van het gebouw, grenzend aan het Rozendaalken en de Jeruzalemstraat, werd een klein pleintje annex parking voorzien. Men vond er ook plaats voor een paar boompjes, een fietsenstalling en een zitbank.
Ook het dak werd in het wit uitgevoerd, daarvoor gebruikte men speciale witte zinkplaten, die werden geplaatst met staande naad. Zelfs de platte daken werden in een witte dakbedekking uitgevoerd.
Achter het glas aan de straatgevel ligt een hellend vlak dat er voor zorgt dat ook andersvaliden gemakkelijk toegang hebben. Het hellend vlak wikkelt zich als een spiraal rond een tweede glazen volume, dit keer geen vlak, maar ondoorzichtig gestructureerd glas. Daarachter zit een aangename multifunctionele ruimte die zich deels onder straatniveau bevindt.
Het “gelijkvloers” verdiep is vrij standaard ingericht als kantoorruimte voor de medewerkers van het Rijksarchief. Het bovenste verdiep van het gebouw (in het Rozendaalken) bestaat bijna volledig uit de leeszaal. Deze leeszaal is heel ruim, zeker in vergelijking met de huidige leeszaal in het Duivelsteen. Er werd gewerkt met donkergrijze vloertegels, en een houten wandbekleding. Deze wandbekleding werd ook doorgetrokken in de balie. Het materiaal is gegroefd, wat zorgt voor geluidsdemping in de leeszaal. De aandacht voor detail is opvallend: de deuren naar het sanitair en bijvoorbeeld de brandslangen zijn quasi perfect ingewerkt in hetzelfde materiaal. De schotten tussen de leestafels zijn ook uitgevoerd in hetzelfde glas als de multifunctionele ruimte beneden.
Er werd opzettelijk gekozen voor donkerdere en warmere materialen, het plafond is dan weer heel licht geworden door het inplanten van 17 “koepels”. Die zijn gericht op het noorden en laten op deze manier geen direct zonlicht binnen want dit zou documenten kunnen beschadigen. Om diezelfde reden zijn de grote ramen aan de zijkant van het gebouw uitgevoerd in glas met een UV-werende coating.
Uiteraard is één van de belangrijkste functies van het gebouw het archiveren van documenten, het archief van Gent en dat van Beveren zullen hier worden samengebracht, samen goed voor ± 27 kilometer aan documenten. Er is echter “op de groei” gebouwd, want archieven worden van nature alsmaar groter. Er is dus ruimte voorzien voor 40 kilometer archiefstukken. Een deel daarvan zal in automatische archiefkasten worden opgeborgen. Een heel contrast met de oude situatie in het Duivelsteen.
Het gebouw word door de Regie der Gebouwen voor 25 jaar gehuurd van projectontwikkelaar Kaïros, nadien kan overgegaan worden tot de aankoop ervan.
Tot slot kregen we ook de kans om een kijkje te nemen in het Geraard de Duivelsteen, en dat wouden we jullie uiteraard niet onthouden.
Tekst: Olivier De Roo / Bron: Rijksarchief / Foto’s: Olivier De Roo, Amaury Henderick
Enig idee over een nieuwe invulling voor het Duivels teen?
Het gebouw wordt beheerd door de Regie der Gebouwen van de Federale Overheid en voor het ogenblik zijn nog geen verdere evoluties in dat dossier over een nieuwe bestemming. Afwachten dus.
Het gebouw wordt momenteel tijdelijk beveiligd door Interim Vastgoed, wat wil zeggen dat er mensen in wonen.
Voor een nieuwe invulling is er echter nog geen duidelijkheid.
Prachtige leeszaal, fijn die aandacht voor detail,
maar hopelijk werd er ook aan tafels gedacht waar je een plan op kan openleggen?
Op wat er van tafels te zien is, lijkt me dat schier onmogelijk…
Serge,
Er staan verder ook nog tafels zonder glazen schotten, en het is op de foto’s niet te zien omdat er nog geen stoelen waren, maar je kan ook aan de grote venstertabletten zitten. Daar is volgens mij meer dan voldoende ruimte. De ramen zijn speciaal glas met UV filters.