Twee rijwoningen – een voormalig café en een buurtwinkeltje – werden door Maarten Baeye en Karen Kesteloot van studiobont samengevoegd tot hun eigen atelierwoning. Een secuur werkje met punctuele ingrepen, selectieve openingen en strategische doorbraken tussen beide woningen.
Vlakbij het Spaanskasteelplein zitten twee aanliggende rijwoningen opgespannen tussen een straat en het plein. Ze hebben een identiek maar gespiegeld grondplan, elk met zijn obligatoire kleinere bijgebouwen achterin het perceel.
Eén van de woningen is het voormalige café “De Bonte Koe” met bijhorende woonst van de eigenaars. Het café, het hoofdhuis, het bijhuis en de gevel van deze woning zitten nog vol authentieke elementen. Een contrast met de woning ernaast, een voormalige buurtwinkel met etagewoning, dat in het verleden danig werd verbouwd met dus een verlies aan geschiedenis.
Het samenvoegen van de woningen werd een evenwichtsoefening in het open maken en verbinden van beide woningen, maar ook in het bewaren en opnieuw inzetten van oude elementen, materialen en ruimtelijkheden. Via welbepaalde openingen starten de twee gespiegelde planfiguren een dialoog.
“De Bonte Koe”, of de woning met het café, was al eventjes opgeleverd als een volwaardige maar compacte eengezinswoning, nog voor er sprake was van de samenvoeging met het aanpalende pand. In deze eerste woning was het selecteren, uitbreken, open maken en verruimen de boodschap, met het oog op een kwalitatieve buitenruimte, maximale bezonning, diverse uitzichten op de groene, stedelijke omgeving en een logische programmatische ontwikkeling, mét behoud van de waardevolle elementen.
De samenvoeging vormde dan ook de aanleiding om deze werkwijzen even secuur en doordacht door te zetten. Een stadstuin, een bibliotheek en ontwerpatelier en twee extra slaapkamers met buitendouche vullen de bijkomende wensen aan. De tweede trappenhal houdt stand en laat een flexibel gebruik van de verschillende programma’s toe.
Slaapkamers in beide woonsten die voorheen gescheiden werden van elkaar, worden verbonden om onverwachte linken te creëren of verrassende zichten en lichten te genereren. Bestaande maten, proporties en planindelingen worden hernomen. De inzet van de tweede woning schuilt in de schat van onverwachte en verborgen kamers, die de eerste woning verrijken.
Architecturale toevoegingen blijven beperkt tot punctuele ingrepen, selectieve openingen en strategische doorbraken. Hierdoor passen de interventies zich haast ongemerkt en naadloos, maar tegelijk uiterst onverwacht en verrassend in de traditionele planopzet in.
Vanuit een ongedwongen aandacht voor de originele structuren en ornamenten werd in dit project gezocht naar een maximale flexibiliteit op vlak van wonen en werken. Elementen zoals het glas-in-lood, de marmeren schouw of de oude vleeshaken werden in dit project toegeëigend en opnieuw ingezet.
Waar in de eerste fase de typologie van de rijwoning werd uitgedaagd door de achterkant in te wisselen met de voorkant en de (dak)tuin boven de inkom te voorzien, gaat de oefening in samenvoegen nog een stapje verder. De typologie wordt ontdubbeld en geeft hier een duidelijke blijk op door de typische voor- en achterkant aan te vullen met een naastgelegen dimensie.
De buitenruimtes zijn net als de woon- en werkruimtes opgevat als kamers. Dit uitgangspunt laat een grote betrokkenheid toe tussen binnen- en buitenruimtes. Een dakterras, een wintertuin en patio, maar ook een buitendouche en een balkon bieden openheid, en laten een gediversifieerde beplanting toe. De planten binnen en buiten zijn naar het ontwerp (en realisatie) van studiobont in samenwerking met Jo Groven.
De verspreide buiten- en binnenkamers in de atelierwoning bieden een verrassend groene en open setting, die de beperkingen van het perceel om een ruime stadstuin te realiseren ruimschoots compenseert.
De renovatie van het café “De Bonte Koe” naar een eengezinswoning was in 2011 laureaat van de BIS architectuurwedstrijd ‘Buiten in de binnenstad’. De samensmelting van beide woningen was laureaat JONG voor de Provinciale Architectuurprijs West-Vlaanderen 2015.
Tekst: Fréderic Louis & studiobont / Bron- en planmateriaal & schetsen: studiobont (beplanting en tuin i.s.m. Jo Groven)/ Foto’s: Frederik Vercruysse