Er is definitief schot in de zaak: in 2018 is de Nederschelde open. Opdrachtgever Waterwegen & Zeekanaal (W&Z), een instelling van het Vlaams Gewest, verwacht deze maand een bouwvergunning van de Stad. Eind oktober kan de aannemer starten met werken die anderhalf jaar zullen duren. In het voorjaar van 2018 stroomt er terug water langs de Reep en de Bisdomkaai.
Gisteren werden de ontwerpen voor de vernieuwde kades voorgesteld in het AC Portus, net naast de Scaldissluis. Die sluis ligt al enkele jaren werkloos langs de Oude Beestenmarkt. Dat zal niet lang meer duren. Over goed anderhalf jaar kan hij eindelijk plezierbootjes helpen het hoogteverschil te overbruggen tussen Portus Ganda en de Nederschelde. Waarom dat allemaal zo lang duurde? Het bleek allemaal wat ingewikkelder dan een zandbak leegscheppen. Bovendien zijn er verschillende partners bij het project betrokken.
Een kleine Graslei
De naam Bisdomkaai verraadt dat er al water stroomde op deze plaats. Tot in de jaren ’60 voeren hier nog binnenschepen van de Schelde naar de Leie. Dat was een lange en ingewikkelde tocht met veel obstakels. Door de bouw van de Ringvaart verloor de Nederschelde zijn functie als waterweg. In dezelfde periode groeide het autogebruik explosief en was er nood aan veel bijkomende parkeerplaatsen. Door de eeuwenlange vervuiling stonk het water van de Nederschelde. Door de Nederschelde te dempen en er bovenop een parkeerterrein te leggen, sloeg men twee vliegen in één klap.
Een halve eeuw later hebben de stedelingen ruimere wensen voor de openbare ruimte. Sinds de succesvolle heraanleg van de Gras- en Korenlei begin jaren 2000, is de waterkant als verblijfplaats bijzonder populair geworden. Daarom krijgt ook de Nederschelde een verlaagde kade langs de Bisdomkaai – de zonnige kant van het water. In tegenstelling tot de Graslei krijgt de waterkant hier ook een bomenrij. Er komen ook bomen op het Bisdomplein, het plein tussen de kathedraal en vroegere gebouw van de Nationale Bank. Nu is dat nog een treurige lappendeken van asfalt.
Veel asfalt zal er niet meer te zien zijn op de vernieuwde kades. Die worden aangelegd in platte kasseien om de historische charme van de omgeving te benadrukken. Er komen ook leuningen in een historische stijl langs de hoger gelegen stukken kade. Om het historische plaatje helemaal af te maken, komt er ook een standbeeld van Koning Willem I. Het is aan die Nederlandse vorst dat Gent zijn Universiteit heeft te danken. Zijn standbeeld komt in 2018 langs de Bisdomkaai, ter hoogte van basisschool de Oogappel. Jammer genoeg een jaar te laat om mee het tweehonderdjarige bestaan van UGent te vieren.
Nieuwe riolen
Voor de Gentenaren en hun bezoekers van deze nieuwe waterkant zullen kunnen genieten, moeten er natuurlijk werken gebeuren. En die zijn niet zo eenvoudig als simpelweg wat zand uit een kuil scheppen. Aan het project gingen jaren aan studiewerk vooraf. Er moeten allerhande kabels en leidingen in de ondergrond verplaatst worden en er moeten nieuwe kaaimuren gebouwd worden. En dat kan ook niet zomaar, want midden in de stad kan je niet om het even welke bouwtechniek toepassen. Bovendien moeten er ook nog 3 weken archeologisch onderzoek gebeuren in een van de oudste stukjes Gent.
Voor het meest zichtbare deel van de werken begint, gebeurt er vanalles en nog wat onder de grond. De belangrijkste verandering is de komst van een gescheiden rioleringsstelsel onder de Bisdomkaai. Voortaan worden regenwater en afvalwater daar apart afgevoerd. Regenwater, afkomstig van de straat maar ook van de daken rondom de straat, wordt in de Nederschelde geloosd. Het afvalwater gaat naar de hoofdriolering onder de Sint-Jacobsnieuwstraat. Onder de Reep wordt geen nieuwe riolering gelegd. De bestaande riolering daar heeft geen scheiding van afval- en regenwater, maar is wel nog in goede staat. De rioleringswerken worden uitgevoerd door de intercommunale Farys.
Nieuwe kaaimuren
Na de werken aan de riolering start de bouw van de nieuwe kaaimuren. Die zijn nodig omdat uit onderzoek bleek dat de oude kaaimuren niet sterk genoeg meer waren. Dat onderzoek verliep moeizaam, omdat er geen oude documentatie over bestond. Uit boringen bleek zelfs dat de kaaimuur van de Reep amper funderingen had. Daarom krijgt die een andere bouwtechnische oplossing van die van de Bisdomkaai.
De werken zullen verlopen in 2 fases. In de eerste fase, tussen oktober 2016 en de zomer van 2017 worden de kaaimuren gestabiliseerd. Om de kaaimuren van de Bisdomkaai te versterken worden er micropalen in de bestaande kaaimuur gestoken. Dat zijn smalle palen die ter plaatse in de grond worden gebouwd. Dat gebeurt door gaten te boren met een schroef. In die gaten worden er wapeningsstaal gestoken, waarna ze worden opgevuld met beton. De Reep krijgt een volledig nieuwe kaaimuur in secanspalen. Ook die worden gemaakt door gaten in de grond te boren, en die op te vullen met gewapend beton. Het verschil met micropalen is dat secanspalen veel dikker zijn en dat ze op zichzelf een wand vormen.
De keuze voor deze bouwtechniek werd gemaakt om lawaai en trillingen te vermijden. Die gaan vaak gepaard met het gebruik van damplanken, de meest gebruikte techniek voor waterkanten. De kaaimuren worden afgewerkt met bakstenen metselwerk, dus er zal geen beton of wapeningsstaal zichtbaar zijn.
Tijdens fase 1 wordt ook het wegdek van de Bisdomkaai volledig heraangelegd, net als het Bisdomplein. Ze krijgen allebei nieuwe bomen in ruime plantgaten. Er is nog niet beslist welke boomsoort dat wordt. Op het Bisdomplein komen er ook nog fietsenstallingen en zitbanken.
Omleiding autoverkeer
Tijdens fase 1 wordt de rijrichting in de Kwaadham omgekeerd voor autoverkeer. Zo kunnen de bewoners nog steeds met de auto hun wijk in. Het bewonersparkeren wordt uitgebreid naar het hele gebied tussen de Belfortstraat en de Nederschelde. Wie een garagebox heeft in het projectgebied, kan tijdens de werken gratis een tweede bewonerskaart krijgen. Het is ook mogelijk om aan een verminderd tarief een abonnement te nemen op parking Reep.
In de tweede fase, na de zomer van 2017, wordt het wegdek van de Reep heraangelegd. Na die heraanleg wordt het zand uit de Nederschelde geschept. Dat zand zal met vrachtwagens worden weggevoerd langs de hoofdassen rond het project. Ter hoogte van het kruispunt met de Keizer Karelstraat krijgt de Reep een ruim voetpad met fietsenstallingen en zitbanken. Er komen geen nieuwe verkeersdrempels, maar door de smalle weginrichting en het gemengd verkeer wordt snel rijden ontmoedigd.
Tijdens de heraanleg van de Reep wordt het autoverkeer van de Keizer Karelstraat naar de Seminariestraat omgeleid langs de heraangelegde Bisdomkaai. In het voorjaar van 2018 wordt de Reep terug opengesteld voor het autoverkeer. Vanaf dan wordt de Bisdomkaai voetgangersgebied, door de invoering van het nieuwe circulatieplan.
Rondvaart
Wanneer de Nederschelde terug open is, verandert er nog wat aan de verkeerscirculatie in Gent… op het water. Vanaf dan kunnen bootjes een cirkel rond de binnenstad varen. Nu moeten boten nog omkeren aan het Duivelsteen of aan de Beestenmarkt. Bepaald grote boten zullen het nooit zijn: de doorvaarthoogte op dit stukje water is minder dan 2 meter. Bovendien is er een hoogteverschil tussen het water in de Nederschelde en dat in Portus Ganda. Daarom werd de Scaldissluis aan de Oude Beestenmarkt gebouwd.
De Scaldissluis is een sluis met zelfbediening. Wie er door wil, kan de sluis aansturen via een smartphone of vanuit het sluiswachtershuisje. Om dat te kunnen doen moet je wel op voorhand geregistreerd zijn bij Waterwegen & Zeekanaal. Voor kayakers en kanovaarders is er een glijbaan gemaakt naast de sluis. Waterpret verzekerd in de zomer van 2018!